Dómkirkjan

 

 

Náð sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen.

 

Leiðarlok.

 

Að lokum eftir langan, þungan dag,

Er leið þín öll. Þú sezt á stein við veginn,

Og horfir skyggnum augum yfir sviðið

Eitt andartak

 

Og þú munt minnast þess,

Að eitt sinn, eitt sinn, endur fyrir löngu

Lagðir þú upp frá þessum sama stað.

 

Svona yrkir Steinn Steinarr, tilvistarlegur jafnan.

Hann veltir fyrir sér þeirri ferð sem mannsævin er og undir niðri kraumar spurning um tilgang og merkingu; þótt hann orði það ekki beint.

 

Það má jafnvel ímynda sér að hann sé að kallast á við Einar Ben; jafn ólíkir og þeir annars voru, eins og Einar yrkir í þessu ljóði:

 

Mitt verk er, þá ég fell og fer,

eitt fræ, mitt land, í duft þitt grafið

mín söngvabrot, sem býð ég þér,

eitt blað í ljóðsveig þinn vafið.

En innsta hræring hugar míns,

hún hverfa skal til upphafs síns,

sem báran – endurheimt í hafið.

 

 

Báðir eru þeir á þeim slóðum að lífið sé eins og hringrás og merkingin sem við gefum því helgist annars vegar af starfi okkar; því sem við viljum beina athygli okkar og orku að; það virðist kannski ekki alltaf vega svo þungt en er samt eins og frjókorn sem gefur af sér annað líf, snertir við öðrum. Og á hinn bóginn benda þeir á að upphaf okkar er jafnframt lokatakmarkið.

 

Í ljóði Steins sest maðurinn á nafna hans og lítur til baka yfir farinn veg, sem um leið er vegurinn heim; svo ég vitni nú í enn eitt skáldið, Magga Eiríks og Pálmi Gunnars söng svo fallega hérna um árið;

 

Og margt ber við á leiðinni.

 

En það sem gerðist á veginum er ekkert annað en það sem þú komst að; sumt var að vilja þínum og annað ekki; Það er eins og gengur; en það varst þú og enginn annar sem tókst á við það allt.

 

Steinn nefnir ekki Guð, en við megum vel gera það. Því rétt eins og allt á sér upphaf í Guði þá er hann líka lokatakmarkið.

 

Það er nokkuð merkilegt að lesa þessi ljóð og hlusta á það sem ekki er sagt; að það er dauðinn sem gefur starfinu og spurningunum um tilgang; merkingu, eða merkingarleysi. Ómar hér að baki spurning predikarans ; „Hvaða ávæning hefur maðurinn af öllu erfiði sínu sem hann streitist við undir sólinni”?

 

Úr því að við deyjum öll á endanum; skiptir þá nokkuð öllu máli hvað við gerum? Þannig séð, úr því að hið mikla strokleður strokar út allt sem maður gerir og mann sjálfan á endanum líka?

 

Skiptir þetta einhverju máli?

 

–

 

Það eru áramót.

Hringnum lokað og nýr er tekinn við sem auðvitað byggist líka á því sem var; undan því komumst við ekkert. Hugurinn hvarflar óneitanlega til hins fyrra um leið og við horfum fram á veg. Við förum yfir orð okkar og gerðir, allt það sem mætti okkur; sumt að því á okkar valdi, annað ekki og vafalítið var töluvert einhvers staðar á gráu svæði; hefðum við getað beitt okkur meir eða betur?

 

Öll „ef” – in sækja á. Hefði ég átt að gera eitthvað, hver er ég að ætla að skipta mér af.

Og hugsanlega; ef til vill spyrðu um leið hver þú sért í því öllu.

 

Er ég meira en athafnir mínar og orð, eða ekki nema sú hugmynd sem ég geri mér um sjálfan mig? Eða aðrir? eða einmitt ekki?

 

 

—

Það rifjast upp fyrir mér skrýtla sem ég las á feisbókinni fyrir nokrum árum og get ekki gleymt:

 

Þannig var að hann fór á kaffihús, heimspekingurinn Decartes og panta sér kakó. Servitrísan spurði Decartes: Viltu rjóma útí kakóið? Decartes svaraði:

njjaa, nei ég hugsa ekki.

 

PÚFF og hann hvarf með það sama.

 

Sjálfsagt ekki í fyrsta sinn sem snúið er út úr Cógitóinu hans Descartes en hinu er ekki að neita að þessi rökleiðsla hans og niðurstaða hennar er mikilvæg. Ég hugsa þess vegna er ég; sagði hann; kannski er þetta frum sjálfs styrkingin; grunnurinn að því að átta sig á því að hvort sem þér líkar betur eða verr, þá snýst þetta um þig.

Og því hvernig þú kemur fram við aðra.

 

 

Hver ertu: Ertu það sem þú gerir? All nokkuð hefur vrið rætt um Kulnun udanfarið; nokkurn veginn það sama og áður var kalla að brenna út eða upp, hvort tveggja jafn alvarlegt og er afleiðing þess, held ég að vera og mikið. ætla of mikið en ætla sér ekki af.

 

Kulnun vegna þess að hlutverkin okkar eru of mörg?

 

Erum við kannski of upptekin af því hver við séum, og mættum ef til vill spyrja frekar hvernig við erum? Hættum að hengja nafnorð á okkur, skreyta okkur með hlutverkum  og reynum frekar að einbeita okkur að því hvernig við gerum hlutina. Að einkunnirnar um okkur séu ekki fyrst og fremst kategóríur og hlutverk sem við verðum að standa okkur 100% í, hvort sem það er í vinnu, heimili eða í frístundum, að ég tali nú ekki um á samfélagsmiðlum.

—

 

Ég spurði áðan: skiptir þetta brölt manns allt einhverju máli?

 

Ég vil gerast svo djarfur að segja: Já það skiptir máli. Það skiptir máli hvað þú gerir og kannski skiptir ennþá meira máli hvernig þú gerir það.

 

Undir augliti Guðs.

Og í viðmóti samferðarmanna þinna og samskiptum þínum við þá.

Eftir því sem ég kem oftar í sorgarhús; reyni að horfa í kalda og ósveigjanlega ásjónu dauðans með fólki sem hefur misst; allt of oft við ótímabæran dauða; þá sannfærist ég betur og betur um það að skikkanleg samskipti er það dýrmætasta; krónur til eða frá í launaumslaginu eru þar ekki í fyrsta sæti þó svo við vitum öll að ákveðinn hofmóður felist í því að tala þannig um efnahagslega afkomu eins og hún skipti ekki máli. Vissulega gerir hún það.

En burtséð frá því; það kemur ekkert í staðinn fyrir það að eiga góð samskipti hvert við annað. Frægð, frami og ríkidæmi?? Ég veit það ekki, segir ekki einhvers staðar í Orðskviðunum að betri sé þurr brauðbiti með ró en fullt hús af fórnarkjöti með deilum.

Að samskiptin einkennist af eindrægni, heiðarleika og kærleika; samstöðu og samkennd. Og húmor; að við tökum hlutina; hvert annað og okkur sjálf hæfilega hátíðlega.

 

 

—

Dúnmjúkum höndum strauk kulið um krónu og ax

Og kvöldið stóð álengdar, hikandi feimið og beið.

Að baki okkur týndist í mistrið hin langfarna leið

Eins og léttstigin barnsspor í rökkur hins hnígandi dags.

 

Og við settumst við veginn tveir ferðlúnir framandi menn

Eins og fuglar, sem þöndu sinn væng yfir úthöfin breið.

Hve gott er að hvíla sig rótt, eins og lokið sé leið,

Þótt langur og eilífur gangur bíði manns enn

 

 

Steinn er enn við leistann sinn; hann yrkir um vegferð mannsins, mark hans og tilgang.

 

En ég held að það sé ekkert annað í boði en að halda á. Gangan heldur áfram. Sem betur fer.

 

Og ég held það sé margt að hlakka til á þeirri göngu. Það veltur svolítið á viðhorfi þínu; með hvaða hugarfari þú tekur á móti því sem ber við á leiðinni. Viljum við byggja upp og líta bjartsýn og jákvæð fram á veg eða ætum við að ergja okkur til öryggis yfir hverju því sem mætir. Það væri nátturulega afleitt að missa af góðum pirringi.

 

Já hver ertu? Kristinn mannskilningur segir að þú  sért sköpun guðs, dýrmætur sem slíkur og í sjálfum þér og um leið samverkamaður Guðs. Þú getur ekki allt og átt ekki að geta allt; en þú mátt þiggja það að lifa náðina sem þér er gefin; að þú mátt vera eins og þú ert; réttlættur og réttlátur.

 

—

 

Enn þetta ár. Guðspjall gamlárskvölds horfir fram á við – Fíkjutréð, sem eigandanum fannst ekki gera annað en að teppa verðmætt pláss, fær einn annað tækifæri. Vegna þess að víngarðsmaðurinn er miskunnsamur; endurtekning hans er að styðja til þroska það sem lítinn þroska hefur sýnt.  Og tréð þarf ekki að gera allt sjálft; víngarðsmaðurinn ætlar að hlíka að því, gefa því áburð og ljós og aðra virkt og spara hvergi í því.

 

Og það eigum við líka að gera, ekki síst gagnvart þeim sem hafa tapað áttum og eru að reyna að fóta sig að nýju.

 

Hjálpum hvert öðru til góðra verka, styðjum hvert annað; reynum að gera þetta saman.

 

2019 verður frábært ár!

 

 

Dýrð sé Guði föður og syni og heilögum anda. Svo sem var í upphafi er og verður um aldir alda. Amen.

 

Takið postullegri blessun:

 

Kærleikur Guðs sem er æðri öllum skilningi varðveiti hjörtu yðar og hugsanir í Kristi Jesú Drottni vorum. Amen.

 

Hugvekja,flutt af Geir Tómassyni á aðventukvöldi sunnudaginn 28.nóvember 2010

Hugvekja

Þín náðin,Drottinn nóg mér er

Því nýja veröld gafstu mér,

Í þinni birtu hún brosir öll

Í bláma sé ég lífsins fjöll.

Ágætu kirkjugestir – kæru vinir!

Þetta sem helst nú varast vann, varð þó að koma yfir hann. Mér varð hugsað til þessa orðtaks þegar það óvænta skeði sem kom mér, fjörgömlum sóknarnefndarmanni Dómkirkjunnar mjög á óvart að ég var beðinn að flytja hugvekju í kirkjunni, í tilefni 1 Sunnudagsins í Aðventu. Mér varð svarafátt og sagðist skyldu hugsa málið, enda allsennis óvanur til slíkra verka. En hér stend ég nú og bið ykkur að virða viljann fyrir verkið og hafa biðlund með mér, og því sem ég segi eða kann að láta ósagt í þessari hugvekju minni.

Þess ber þá fyrst að geta að orðið – Aðventa – mun dregið af latneska orðinu – Adventus –sem þýðir tilkoma eða koma og í kristnum skilningi átt við komu Guðssonarins – Jesús Krists – til vor mannanna.

Nú er ég ekki Biblíulærður maður, en á þó að heita kristinn, enda þótt mér sjálfum finnist ég, með daglegri breytni og framkomu minni en vanta mikið á, til að bera slíkt heiti. En í ófullkomleika mínum trúi ég, og trú er ávallt byggð á röklausri lífsreynslu þeirra sem trúa. Enginn verður til trúar tiftaður er haft eftir Ágústínusi kirkjuföður. Hugarfarsbreytingu mun þurfa til.

Ég held þó að frá barnæsku hafi ég verið það sem kallað er trúaður, þökk sé móður minni og uppeldissystur hennar, sem var mér sem fóstra. Hjá báðum naut ég elsku og fræðslu – það var mér gott vegarnesti síðar, þegar gaf á bátinn í stormviðrum lífsins.

Auðvitað hlakkaði ég eins önnur börn til aðventunnar og jólanna og öllu sem þeim fylgir. Margs er að minnast frá uppvaxtarárum mínum, sérstaklega eru mér þó minnistæð jólin 1924 hjá afa og ömmu í sveitinni. Þá var ekki til siðs að gefa stórar jólagjafir eins og nú tíðkast. Ég fékk eina ullarsokka og eina ullarvettlinga frá þeim og var hæst ánægður! Aðventan var biðtími sem á undan fór – langur tími – fullur eftirvæntingar og tilhlökkunar ungum drenghnokka, sem var að hefja lífsgönguna,sem nú er orðinn æði löng, vegþreyttum pílagrími, sem þráir hvíld og léttari hjúp í návist Hans, sem sagði – komið til mín allir þér sem erfiði og þunga eru hlaðnir og ég mun veita yður hvíld.

Á langri ævi hefi ég upplifað margt og lært að flas er ekki til fagnaðar og að betra sé að fara fetið en þeysast áfram eins og þegar maður var ungur og langaði að njóta tilverunnar í anda æskunnar.

Þegar jólin nálgast verða aldnir aftur börn, sem fagna af hjarta komu frelsarans, Hann sem á stuttri hérvist sinni gaf okkur innsýn í okkar innri mann og hvernig okkur bæri að lifa og umgangast hver aðra í kærleika og þjónustu – ekki síst sjálfra okkar vegna – með rósemi og hreinleika hjartans að leiðarljósi. Öll höfum við líklega einhvern tíma þurft að ganga í gegnum erfiðleika – haft birgðar að bera, en birgði að bera – það er að vera. Þó eru slíkar birgðar léttvægar í samanburði við hina þungu birgði sem Kristur tók á sig – okkar vegna.

Heilagur Aþanasíus kirkjufaðir á að hafa orðað leitina að ljósinu þannig að í Kristi Jésús gerðist Guð maður, til þess að maðurinn gæti gerst Guð. Það virðist eins og þessi meðfædda vitund Krists um eininguna við Guð, í ljósi kærleikans, hafi gert hugsun hans að demantskyldi og orð hans að logasverði í samskiptum hans við mannanna börn.

Sænska skáldið Essías Tegner kvað svo að orði – hið sanna er eilíft, hið rétta er eilíft og hið fagra er eilíft. Það er okkar að sannreyna þetta!

Besti kennari minn á langri ævi hefur reynst tíminn, besta bókin náttúran og vinurinn besti Skaparinn, góður Guð.

Aðventan og jólahátíðin er blessunarríkur tími til að nálgast kærleikann –Guð og reyna að lifa í samræmi við vilja Hans. Reynum að læra í andstreymi og sárindum að skrifa þau í sandinn, en hamingju og gleði á stein.

Reynum að vera auðmjúk ef við viljum öðlast visku og temjum okkur rósemi og þolinmæði og öðlast þannig rétt viðhorf í daglegu lífi okkar. Reyndu að afla þér þekkingar eins og þú eigir að lifa eilíflega, og lifðu eins og þú eigir að yfirgefa þetta jarðarsvið á morgun.

Tökum undir orð fyrrverandi biskups,sr Sigurbjörns Einarssonar, er á að hafa sagt – þakka það sem var –en trega ekki, þakka það sem er – en kvíða ekki, sjálfur vildi ég gjarnan bæta við – þakka það sem verður og æðrast eigi, en reyna af bestu getu, með Guðs hjálp, að vinna úr því óvænta, í krafti trúarinnar. Meira er ekki hægt af neinum að krefjast.

Horfðu því til dagsins í dag – því það er lífið. Dagurinn í gær er nú þegar draumur og morgundagurinn aðeins hugsýn. En verjirðu deginum í dag vel verður sérhver gærdagur, draumur hamingju og sérhver morgundagur – hugsýn vonar.

Horfðu þess vegna með velþóknun til dagsins í dag. Þannig sé dögun heilsað. Segja má að mótunarferli okkar mannanna sé í 2 aðal þáttum, tilfinningaþáttur og vitsmunaþáttur. Fari þessir 2 þættir í samhljóm, skapast sannfæring. Látum hana vera ráðandi afl í lífi okkar,nema annað sannara reynist.

Nú orðið get ég með sanni tekið mér orð indverska skáldsins,Tagore í munn, er hann segir – Ég er eins og vegur um nótt, sem hlustar hljóður á skóhljóð minninganna.

Þegar komið er á gamals aldur, á maður ekkert nema andartakið og útrétta hönd til að bjóða fram til hjálpar.- Gerðu það með gleði. Þá koma mér í hug nokkrar ljóðlínur úr Óðurinn til Gleðinnar.

Gleðin heitir lífsins ljúfa

Leynifjöður,mjúk og sterk

Hún er máttarhjól sem hreyfir

Heimssins mikla sigurverk.

Á Þessari Aðventustund get ég aðeins sagt við ykkur og raunar alla – kæru vinir, verum góð hvert við annað, sýnum umburðarlyndi og þolinmæði gagnvart náunganum og þeim sem næst okkur standa, þótt stundum erfitt sé. Það ljóta skal grafið og gleymt, en það fagra og góða lofað og geymt.

Lífið er eilíf framþróun mannssálarinnar og tíminn líður, trúðu mér,taktu maður vara á þér. Heimurinn er sem hála gler, hugsaðu um hvað á eftir fer.

Reynum að rækta eigin garð og hafa sem oftast blóm í eiginlegri og óeiginlegri merkingu til að gefa öðrum. Þá ert þú að gefa eitthvað af sjálfum þér um leið, það gefur þér vellíðan og frið svo og móttakanum, þá verkar gjöfin sem sendiboði milli manna, sé hún gefin í kærleika. Þetta er leyndardómurinn við að gefa.

Kæru áheyrendur! Við höfum andann frjálsan,til að velja eða hafna því sem mætir okkur á langri vegferð lífsins. Lífið er í öllum tilbrigðum,ýmist svart hvítt og allt þar á milli. Þitt og mitt er valið og Aðventu tíminn er tími umhugsunar og tilhlökkunar sem birtist í ýmsum myndum hjá okkur kristnum þjóðum.

Ég hef upplifað Aðventuna og síðasta kvöld hennar Aðfangadagskvöld í ýmsum myndum sem íhugun og tilbeiðslu en líka sem æsl, gleðskap og óhóf í mat og drykk.

Þetta hefur komið mér undarlega fyrir sjónir en svona er lífið í margbreytileika sínum. Svo margt er sinnið sem skinnið.

Í þessari hugvekju minni til ykkar, kæru vinir , hefi ég aðeins horft yfir farinn veg í stuttu máli. Ég hefi upplifað grimmd styrjaldar, mátt vináttu og fórna. Oft hefi ég spurt sjálfan mig að kvöldi , hvað ég hafi unnið Guði til þarfa daginn þann – um það verður þú spurður um sólarlag – þá er oft fátt um svör.

Hin sanna mennska – er sambandið – ég og þú. Höfum það hugfast og jafnframt að kjarni hughyggjunnar er alltaf sá sami – að Guð sé til og með guðlegum kjarna í sérhverjum einstaklingi,sem gerir okkur að dýrmætum eilífðarverum – með tilgang.

Ég vona að þessi hugvekja mín, ef slíka skyldi kalla, hafi kallað á nokkra íhugun og sjálfskoðun ykkar kæru vinir, sem á hlýddu. Líklega er gæfan mesta í lífinu sú að rækta í sjálfum sér óeigingirni, hugrekki og kærleika, en þó mun það nú svo að inquietum est cor nostrum,donec requiesicat in te eða órólegt er hjarta vort þar til það hvílist í þér,þ.e.a.s. Guði.

Ó himneski Faðir gef oss þinn frið og hjálpa oss að skilja og vilja og framkvæma í þínum anda. Öll þurfum við að leita, knýja á og biðja, þá mun aftur morgna.

Þetta eru hugrenningar gamals manns, án óvildar til neins,en með góðvild til allra, þegar hátíð ljóssins nálgast.

Friður Guðs hins hæsta umlyki yður nú og ævinlega – gleðilega Aðventu!

Meðtakið postulega blessun!

Náðin Drottins vors Jesú Krists,kærleiki Guðs og samfélag Heilags anda sé með yður.